Les 1: introductie & basismeditatie

Welkom bij de introductiecursus van Zencentrum Eindhoven! In zes lessen leer je basis om Zen in je leven te kunnen integreren.

Vier pilaren

In ieder van die zes lessen zullen vier onderwerpen steeds terugkomen:

• meditatie: wat zijn de belangrijkste vormen en hoe beoefen je die?
• geschiedenis & filosofie: hoe zijn Boeddhisme en Zen ontstaan en waar gaat het over?
• rituelen: Om eventueel aan Zengroepen en sesshins (retraites) mee te kunnen doen is het fijn de belangrijkste rituelen en teksten te kennen die daarin gebruikt worden.
• Zen Alledag: waarom en hoe integreer je Zen in je dagelijks leven?

Geleidelijke opbouw

De vorm van de lessen zal steeds geleidelijk aan veranderen. Elke keer integreren we een paar nieuwe elementen. Zo bouwen we op naar de vaste vorm die een reguliere les heeft in doorgaande zengroepen, zowel in het Zencentrum Eindhoven als in andere Zencentra. Na afloop van de cursus heb je voldoende geleerd om ofwel zelfstandig Zen te beoefenen, ofwel je aan te sluiten bij een Zengroep ofwel af en toe een sesshin (retraite) te bezoeken.

Wat is Zen (ongeveer)?

Een bekende gezegde van Zenmeesters is: “Als je denkt dat je Zen begroepen hebt, dan heb je het niet begrepen”. In deze cursus zullen we natuurlijk toch proberen een tipje van de sluier op te lichten. Voor deze les volstaan we met een korte beschrijving.

Zen is een spirituele traditie en een stroming binnen het Boeddhisme. Het vindt zijn oorsprong in India en is via China in Japan terecht gekomen. In de 60er en 70er jaren van de vorige eeuw is het door een aantal Japanse Zenleraren overgebracht naar de USA. Van daaruit is het weer overgewaaid naar West-Europa. In de westelijk wereld is het dus nog erg jong. In Nederland begint de eerste generatie Zen-leraren nu hoogbejaard te worden.

De filosofie van Zen is uiterst complex en ondoorgrondelijk, maar paradoxaal genoeg ook weer heel eenvoudig en nuchter. Het is ook een manier van in het leven staan, heel praktisch, gericht op het hier en nu. Zen is dan wel een spirituele traditie, maar het is geen religie. Je hoeft helemaal niets te geloven. Zielen, god, reïncarnatie, hemel, leven na de dood – Zen gaat daar niet over. Je hoeft ook geen boeddhist te zijn om Zen te beoefenen.

Zazen

Zazen is de basis de om zen in je leven te integreren. Zazen betekent ‘zitmeditatie’. Als geen andere spirituele traditie legt Zen de nadruk op meditatie. Zazen is de spil van Zen. Zonder meditatie kun je simpelweg geen Zen beoefenen. Nu is die meditatie er niet op gericht om zoiets als ‘verlichting’ te bereiken (over verlichting in les 4). Het is vooral bedoeld als een oefening voor het dagelijks leven. Je kunt het zien als toonladders spelen zoals een musicus dat doet om in vorm te blijven. Je oefent in aandacht, gewaar zijn en in het hier en nu te blijven. Er is niets verhevens of zweverigs aan.

Het is ook een optimale laboratoriumsituatie, waaraan je jezelf bewust blootstelt om jezelf te leren kennen, want als je jezelf niet kent is het onmogelijk aandachtig, in het moment en vrij te zijn. Jezelf leren kennen ontstaat door gewaarzijn, waarneming, gadeslaan van wat zich in je voordoet; leren de aap van je denken bij de les te houden; meester over je doen en denken te worden; meer zelf het stuur in handen te nemen: vrij te worden.

Hoe je Zazen beoefent vind je in een apart artikel op deze pagina. In dit artikel op deze pagina vind je tips en trucs om het mediteren thuis makkelijker, leuker en effectiever te maken.

Rituelen

We beginnen met drie eenvoudige rituelen:

• Begin en einde van de meditatie: De meditatie begint met drie slagen op de klankschaal. Tijdens die slagen heb je nog even de gelegendheid om te verzitten als dat nodig is. Vanaf de derde slag zit zoveel mogelijk doodstil. De meditatie eindigt met twee slagen op de klankschaal.
• Gassho: een typisch Zen-gebaar is de gassho. Dat is een respectvolle groet, waarbij je je platte handen tegen elkaar, met de vingertoppen omhoog en ongeveer hoogte van je neus houdt. Daarbij maak je een kleine buiging. Je maakt een gassho onder meer bij binnenkomst van de zendo (in Zencentrum Eindhoven de lijn die het meditatiegedeelte markeert) en na afloop van de meditatie.

Huiswerk

Mediteer elke dag 1-2x, 10 minuten per keer (basismeditatie)